Μανιφέστο ΕΨΥ

Η προϋπόθεση της ΕΨΥ είναι ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να αξιοποιηθούν για να δημιουργήσουν θετικές επιπτώσεις για όλους μας. Αυτό το διαπιστώσαμε ξεκάθαρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πού θα βρισκόμασταν χωρίς τη δυνατότητα σημαντικών τμημάτων του εργατικού δυναμικού να μπορούν να εργάζονται αποτελεσματικά από το σπίτι χρησιμοποιώντας εργαλεία συνεργασίας όπως το Zoom και το Teams, συνδεδεμένα μέσω ευρυζωνικών συνδέσεων υψηλής ταχύτητας- να κάνουμε τις αγορές μας στο σούπερ μάρκετ online, να συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας μέσω μιας εφαρμογής ή πολλά άλλα παραδείγματα. Ωστόσο, ο αντίλογος σε αυτό θα μπορούσε να είναι ότι η ιδιωτική μας ζωή δεν απειλείται ποτέ περισσότερο όσο σήμερα, οι κωδικοί μας εκτίθενται όλο και περισσότερο σε κυβερνοεπιθέσεις και διαρροές δεδομένων, και οι στοχευμένες ψευδείς ειδήσεις και οι ενισχυμένες θεωρίες συνωμοσίας απειλούν τη δημοκρατία. Το ΕΨΥ δημιουργήθηκε από την υπόθεση ότι οι εταιρείες έχουν την μεγαλύτερη ευθύνη να δημιουργήσουν πιο θετικά αποτελέσματα για την κοινωνία και τον πλανήτη και να μετριάσουν τις επιπτώσεις της κακής χρήσης ή κατάχρησης της ψηφιακής τεχνολογίας. 

Αλλά πριν εξερευνήσουμε την ΕΨΥ με περισσότερες λεπτομέρειες, είναι σημαντικό να επεκταθούμε στον όρο, Ψηφιακή. Για την ακρίβεια, μόνο το "Τι είναι ψηφιακό;".

2.1 Τι είναι η ψηφιακή τεχνολογία

Η MCA (στο Ηνωμένο Βασίλειο) όρισε το 2014 τον Ψηφιακό ορισμό στο πλαίσιο του Ψηφιακού Έτους, η ουσία του οποίου αποτυπώνεται καλύτερα ως εξής: "Η ψηφιοποίηση δημιουργεί έναν νέο καπιταλισμό, με νέες ευκαιρίες και νέες προκλήσεις". Σε διάφορα στάδια αυτού που σήμερα θεωρούμε "ψηφιακή επανάσταση", η ψηφιακή τεχνολογία έχει γίνει αντιληπτή με διαφορετικό τρόπο από διαφορετικούς τύπους οργανισμών:

• Ίσως αρχικά θεωρήθηκε ως η στροφή προς το διαδίκτυο, η ψηφιακή τεχνολογία συχνά θεωρούνταν ως ο δικτυακός τόπος, η εφαρμογή για κινητά και ο τομέας των επικεφαλής μάρκετινγκ στις αλληλεπιδράσεις τους με τους πελάτες τους
• Οι τεχνολογικές επιχειρήσεις αναφέρονταν τότε τακτικά στην ψηφιακή τεχνολογία ως την έλευση του SoCloMo - Social Media, Cloud και Mobility. Συνεπώς, ο ψηφιακός μετασχηματισμός έγινε συχνά η υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών
• Εν τω μεταξύ, η άνοδος των ψηφιακών γραφείων και οι προσεγγίσεις του "γεννημένου στο διαδίκτυο" οδήγησαν στις προσεγγίσεις ανάπτυξης προϊόντων Agile και DevOps και άλλων
• Αυτές οι προσεγγίσεις που οδήγησαν στη συνεχή παράδοση και την ευελιξία, οδήγησαν στην εφαρμογή των ίδιων αρχών σε όλο το λειτουργικό μοντέλο και τις διαδικασίες, ώστε να μπορέσει η επιχείρηση να λειτουργήσει σύμφωνα με τη νέα "ψηφιακή ταχύτητα" της τεχνολογίας της. 

Σήμερα θεωρούμε ότι η ψηφιακή τεχνολογία είναι ο συνδυασμός της ευελιξίας και της ευλυγισίας, αυτή η νοοτροπία που "γεννήθηκε στο διαδίκτυο", αξιοποιώντας τις αναδυόμενες τεχνολογίες που δημιουργούν, επεξεργάζονται και ανταλλάσσουν δεδομένα για την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών στον καταναλωτή. Αυτές οι "τεχνολογίες" περιλαμβάνουν το cloud, την κινητικότητα, το internet-of-things, το blockchain, την κβαντική τεχνολογία, την αυτοματοποίηση, τη μηχανική μάθηση και την τεχνητή νοημοσύνη και πολλά άλλα. Τα "προϊόντα και οι υπηρεσίες" μπορεί να είναι ανατρεπτικά, πιο αποτελεσματικά, φθηνότερα, πιο εύκολα προσβάσιμα. 

Επιπλέον, ο ρυθμός αλλαγής αυτών των τεχνολογιών, σε συνδυασμό με τους οργανισμούς που λειτουργούν με μεγαλύτερη ταχύτητα στην παροχή διασπαστικών ή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, είναι τέτοιος που έχει αποδειχθεί δύσκολο για τους ανθρώπους να συμβαδίσουν - τόσο στην υιοθέτηση αυτών των προϊόντων, όσο και στην ικανότητα των εργοδοτών και των εργαζομένων (στις παραδοσιακές επιχειρήσεις) να αναπτύξουν νέες δεξιότητες. 

Αυτό το αντιληπτό διευρυνόμενο ψηφιακό χάσμα (που δεν θεωρείται μόνο ως πρόσβαση στην ευρυζωνική σύνδεση, αλλά ως δυνατότητα πρόσβασης στο φάσμα των απαιτούμενων τεχνολογιών, εργαλείων και δεξιοτήτων) οδήγησε στη δημιουργία της Εταιρικής Ψηφιακής Ευθύνης, τουλάχιστον όσον αφορά την εξέλιξη του ορισμού της Atos/Worldline.

Ωστόσο, είναι δίκαιο να πούμε ότι η ιδέα εξελίχθηκε από διάφορες οπτικές γωνίες. Από την άποψη των ψηφιακών επιχειρήσεων (ιδίως της GAFA) θα μπορούσε να είναι η αναδυόμενη ανάγκη για μια καλύτερη κοινωνική ευθύνη των εταιρειών ΤΠΕ από την άνοδο του Διαδικτύου. Επιπλέον, θα μπορούσε να εξεταστεί και η οπτική γωνία της δικαιοδοσίας που βλέπει νέες επιχειρηματικές και κοινωνικές επιλογές με την ψηφιοποίηση και την αναγκαιότητα των ήπιων νόμων (ή της καθοδήγησης ψηφιακής ηθικής) ως προσθήκη στη ρύθμιση (βλ. πρωτοβουλία CDR της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δικαιοσύνης και Προστασίας των Καταναλωτών στη Γερμανία). Και το σημαντικότερο, από την άποψη της βιωσιμότητας γινόταν όλο και πιο φανερό ότι οι οικολογικές επιπτώσεις της ψηφιακής ανάπτυξης (για παράδειγμα κέντρα δεδομένων, κρυπτογραφικοί αλγόριθμοι κ.λπ.) αγνοούνταν για μεγάλο χρονικό διάστημα. 

[1] Management Consultancies Association (MCA) - Εμπορική ένωση στο Ηνωμένο Βασίλειο

Στο πλαίσιο της δημιουργίας του ορισμού της ΕΨΥ εν μέσω του  πλαισίου των εργασιών της Atos (και της Worldline), διεξήχθη το 2017 μια παγκόσμια έρευνα σχετικά με το πώς αισθάνονται οι άνθρωποι για την τεχνολογία. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθούσαν συγκεκριμένα να κατανοήσουν ποια ήταν τα μοτίβα που οδηγούσαν σε επιτυχή υιοθέτηση και πού ο φόβος ή η έλλειψη εμπιστοσύνης ήταν υψηλότερα. Στην ουσία τα αποτελέσματα μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: οι άνθρωποι αισθάνονταν πιο άνετα εκεί όπου τα προϊόντα ήταν εξαιρετικά βολικά - απλά στη χρήση, εξοικονόμηση χρόνου - ή όπου είχαν πιθανό προσωπικό όφελος για την υγεία. Γενικότερα, αυτό οδήγησε σε μια ισχυρή εστίαση στον ορισμό της ΕΨΥ γύρω από την προσβασιμότητα των προϊόντων και την εστίαση στην ψηφιακή ευημερία. Σε ορισμένες από τις συζητήσεις γύρω από την ΕΨΥ, η έμφαση δίνεται στην πρόληψη της κατάχρησης ή της ακατάλληλης χρήσης των δεδομένων με τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, αλλά είναι σημαντικό να εξεταστεί γενικότερα η θετική δημιουργία προϊόντων και λύσεων που συμβάλλουν στην προώθηση των αποτελεσμάτων προς τη σωστή κατεύθυνση. Για τον λόγο αυτό, η Ψηφιακή Ευημερία περιλαμβάνεται επιπροσθέτως από τον "σχεδιασμό προϊόντων με επίκεντρο τον χρήστη, προσβάσιμο και βολικό". 

Με τα κλιματικά γεγονότα να κυριαρχούν στην επικαιρότητα πέρα από την πανδημία του 2021, είναι πλέον σαφές ότι είναι αδύνατο να διαχωριστεί η κοινωνική βιωσιμότητα από τη βιωσιμότητα του πλανήτη. Αυτή η μεγάλη έμφαση στην περιβαλλοντική πτυχή της ΕΨΥ αναγνωρίζει επίσης την επιτάχυνση της εστίασης και του ενδιαφέροντος στον τομέα αυτό με αφορμή την αναζωογόνηση της Συμφωνίας του Παρισιού, την COP26 και την ώθηση προς την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (ΣΒΑ) έως το 2030. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτό ήταν το κενό στον ορισμό της Atos, αλλά εκπροσωπήθηκε στους περισσότερους από τους άλλους ορισμούς. 

Το µεγαλύτερο ερώτηµα για την ΕΨΥ στην εµβρυακή της µορφή ήταν αν θα παραµείνει µια ακαδηµαϊκή ιδέα ή αν θα µεταβεί σε µαζική υιοθέτηση από τις επιχειρήσεις. Κρίσιμος για αυτό είναι ο επιτακτικός λόγος για την αλλαγή - πώς θα προσφέρει αυξημένα έσοδα, θα βελτιώσει τα περιθώρια κέρδους; Στην ουσία, πώς εκφράζεται η ανάγκη αλλαγής στο πλαίσιο των οικονομικών μοντέλων που γνωρίζουμε τις τελευταίες δεκαετίες. 

Αναμφίβολα, η αλλαγή είναι σε εξέλιξη. Έχουμε ήδη αναφέρει την Ethos νωρίτερα ως παράδειγμα οργανισμού που επιδιώκει να λάβει επενδυτικές αποφάσεις με βάση την ικανότητα των οργανισμών να περιγράφουν τις δραστηριότητές τους με βάση τον βιώσιμο αντίκτυπο που έχουν στον κόσμο. Πράγματι, οι οργανισμοί που βαθμολογούνται πλέον πιο υψηλά όσον αφορά την ESG βρίσκουν ήδη θετικές συνέπειες, για παράδειγμα φθηνότερη πρόσβαση σε κεφάλαια. Επιπλέον, ο αντίκτυπος των χαμηλών βαθμολογιών ESG είναι επίσης πιο εμφανής με επιπτώσεις στη φήμη και δυσκολία προσέλκυσης των millennial ταλέντων . 

Βλέπουμε ορατές συζητήσεις σχετικά με τη φορολογία και τη ρύθμιση των μεγάλων τεχνολογικών επιχειρήσεων, που καλύπτονται εν μέρει στο οικονομικό τεταρτημόριο του ορισμού του Michael Wade, όπως και η εστίαση στις βιώσιμες και διαφανείς αλυσίδες εφοδιασμού και οι εκτιμήσεις σχετικά με τη βιώσιμη αυτοματοποίηση - διατηρώντας μια ισχυρή εστίαση στην εξέλιξη του εργατικού δυναμικού πέρα από την άμεση επιχείρηση. Η προτεινόμενη προσθήκη σε αυτό είναι οι επενδύσεις κοινωνικού αντίκτυπου, αναγνωρίζοντας την πρόσφατη ανάπτυξη των ομολόγων κοινωνικού αντίκτυπου (SIBs) και των ομολόγων αναπτυξιακού αντίκτυπου (DIBs). Αν και δεν είναι απαραίτητο να είναι πάντα ψηφιακά ενεργοποιημένες, υπάρχει σαφώς ένας ρόλος για τις ψηφιακές τεχνολογίες και την ανάλυση δεδομένων (που χρησιμοποιούνται με ηθικό τρόπο) ώστε να κάνουν πραγματική διαφορά καθώς το οικονομικό τοπίο συνεχίζει να εξελίσσεται. 

• Cooper, T.; Jade, S. & Wei, K. (2015): Corporate Digital Responsibility. Doing Well by Doing Good, Accenture, https://www.accenture.com/gb-en/insight-outlook-doing-well-doing-good (abgerufen: 21. Februar 2020)
• Brink, A. & Esselmann, F. (2019): Corporate Digital Responsibility. Ethik für das digitale Kerngeschäft, Prof. Dr. Dr. Alexander Brink und Dr. Frank Esselmann im Interview, in: CSR News, 33(1), 32–35.
• Christian Thorun (Institute for Consumer Policy, Germany) referenced the need for CDR in a paper published in 2018. Smart-Data-Begleitforschung (2018): Corporate Digital Responsibility. Fachgruppe „Wirtschaftliche Potenziale & gesellschaftliche Akzeptanz“, Berlin
• Christopher Joynson (Atos) & Rob Price (Worldline) jointly defined it in a series of blogs published in 2018, as an output from a global research stream looking at the widening Digital Divide in a Digital Society (https://corporatedigitalresponsibility.co.uk/resources)
• Michael Wade (University of Lausanne) defined CDR in a definitive paper published in the MIT Sloan Review in 2020 https://sloanreview.mit.edu/article/corporate-responsibility-in-the-digital-era/
• Saskia Dörr (2021) Corporate Digital Responsibility. Managing Corporate Responsibility and Sustainability in the Digital Age. Springer: Berlin. https://www.springer.com/gp/book/9783662638521.
• Ethos Fund, a Swiss Pension Investment Fund, defined CDR from the perspective of investment decision making in 2020
• BVDW (supported by PWC Germany) are working on an extensive definition of CDR, due to publish in 2021, “CDR Building Bloxx”
• Research on the value drivers of CDR - Esselmann, Golle, Thiel & Brink (2020) Corporate Digital Responsibility. Unternehmerische Verantwortung als Chance für die deutsche Wirtschaft. https://zentrum-digitalisierung.bayern/wp-content/uploads/ZD.B-Positionspapier_Final_web.pdf
• Econsense (2021) Blueprint for Implementing Digital Responsibility in Companies https://econsense.de/app/uploads/2020/11/201119_econsense_Blueprint_E.pdf
• The relevance of the topic in Germany appeared with the huge feedback on the call for a booksprint – almost 100 authors contributed -  Bertelsmann Stiftung (Hrsg.) (2020) Unternehmensverantwortung im digitalen Wandel. Ein Debattenbeitrag zu Corporate Digital Responsibility. https://www.bertelsmann-stiftung.de/de/publikationen/publikation/did/unternehmensverantwortung-im-digitalen-wandel-all-1

Υπάρχουν πολλά άλλα κινήματα/πρωτοβουλίες ή συστήματα που έχουν παρόμοιους στόχους με την ΕΨΥ, δηλαδή τη δημιουργία θετικότερων αποτελεσμάτων για την κοινωνία και τον πλανήτη με τη χρήση της τεχνολογίας και την κατάλληλη χρήση των δεδομένων. Σε καμία συγκεκριμένη σειρά δεν περιλαμβάνουν:-

• Tech for Good
• Digital with Purpose
• For Humanity